Bankacılıkta RegTech (Regülasyon Teknolojisi) Devrimi
Bankacılık ve finans gibi önemli sektörler günümüzde çok önemli bir yapıyı oluşturduğu için gözünüzde çok yeni görünebilir. Fakat finans sektörü ile birlikte bankacılık kurumu aslında çok eski zamanlarda oluşmuş ve günümüze kadar çok hızlı büyüyerek gelişmiş bir sektördür. Çünkü finans sektörü dünyada akla gelebilecek tüm sektörlerin ve iş alanlarının gelişimini ya da çöküşünü yakından izleyen ve etki eden bir sistemdir.
Finans sektörü ile birlikte gelişen bankacılık, özellikle yakın yüzyıllarda diğer birçok alana göre regülasyonlarını çok hızlı bir şekilde geliştirmiştir. Yakın dönemler içerisinde ve özellikle son yüzyılda bankacılık sisteminde çok sert kurallar ve tanımlar belirlenirken, finans sektörü sınırlara sahip olmuş ve devasa bir yapıya kavuşmuştur.
Günümüzde de artık o klasik geleneksel bankacılık sisteminden, merkeziyetçi yapıdan ve parayı esas alan bankacılıktan dijital çağa geçiş başlamıştır. Bankacılık sisteminin dijital çağa geçişi ile birlikte özellikle finans teknolojileri bankacılık sektöründeki her noktayı değiştirebilecek bir güç ortaya koymaktadır.
Finans teknolojileri ortaya çıkışı ile birlikte çok hızlı bir gelişim göstermiştir. FinTech olarak adlandırılan bu yapı çok hızlı bir şekilde büyürken, bankacılık ve finansal süreçlerine de büyük bir kolaylık kazandırmıştır. Ancak hükümetler ve kural koyucular bu değişimin farkına vardıkları için finans teknolojileri içerisinde bir alan olarak regülasyon teknolojileri oluşturmayı gerekli görmüştür.
Regülasyon Teknolojileri (RegTech) Nedir?
Karmaşıklaşan yasal düzenlemeler ve teknolojinin bu karmaşanın içerisine hızlı bir şekilde giriş yapması, teknolojileri belirli bir düzenlemeye tabi tutarak kontrol altına alma ihtiyacını doğmuştur. Dünya genelinde küçük veya büyük tüm kuruluşlar belirli bir otoriteye karşı sorumluluklara sahiptir.
Ancak aynı şekilde yine tüm kuruluşlar gelişen teknolojiye ve dijital dönüşüme de ayak uydurmak zorundadır. Bu uyum sırasında da yenilenmemiş kurallar ve yasalar birçok sıkıntı ortaya çıkarmaktadır. İşte bu nedenle özellikle finans teknolojileri gelişirken, regülasyon teknolojileri çözümü de bir ihtiyaç oluşturmuştur.
Türkçede regülasyon teknolojileri (düzenleme teknolojileri) şeklinde adı geçen bu teknolojiler dünya genelinde RegTech (Regulatory Technologies) olarak bilinmektedir. Genel anlamda karmaşık bir yapıya ulaşan uyum süreçlerini daha iyi yönetebilmek için geliştirilen ayrı bir teknolojiyi ifade etmektedir.
Yani uyum süreçlerini daha iyi takip edebilmek ve kolaylaştırmak için kullanıcılara büyük bir yardım sağlamaktadır. Özellikle bankacılık ve finans sektöründe otoritelere karşı yükümlülükleri arka planda bırakmadan ve ciddi cezalar ile karşılaşmadan uyum sürecini kolaylaştırmayı sağlamaktadır.
Bankacılık Sektörü İçin Regülasyon Teknolojileri Nelerdir?
Aslında finansal teknolojiler çok geniş bir alanı kapsarken, bankacılık sektörü de bu teknolojilerin belirli kısmından yararlanmaktadır. Bu yararlanma ve uyum süreci içerisinde de ortaya koyulan tüm regülasyon teknolojilerinin bir kısmı bankacılık sektörünü ilgilendirmektedir. Regülasyon teknolojileri yapay zeka ve büyük veri teknolojilerinden yararlanarak olumsuz ve aykırı durumları belirlemek ve daha düşük risk ortaya çıkarmak için destek sağlamaktadır.
Bankacılık sektörü için regülasyon teknolojileri ile başlıca elde edilen çözümlere bakıldığında;
- Kara para aklama (AML)
- Risk yönetimi
- Müşteri tanıma sistemi
- Yaptırım listesi kontrolü çözümleri yer almaktadır.
Bu sistematik çözümler bankacılığın yeniçağdaki dijital işlemlerinde sorunları daha kolay bir şekilde tespit ederken, bu işlemlerden alınan veriler ile analiz ve raporlar sunar. Bu sayede bankacılık sektörü hükümetin yaptırımlarına karşı kendini koruma altına alırken, cezalarla karşılaşıp itibar kaybı yaşamaktan da esirgenmiş olmaktadır.
Regülasyon teknolojilerine uyumlu bir şekilde finans teknolojilerini kullanma süreci maliyetleri artırarak, bankaları biraz daha fazla çalışmaya sevk edebilir. Fakat bu önlemler bankacılık sektörünün yüksek cezalar ile karşılaşmasını engellerken, teknolojilerin daha yararlı bir şekilde sonuca ulaşmasını sağlamaktadır.
Bankacılık Sektörü Neden Regülasyon Teknolojilerinde Uyum Oluşturmalıdır?
Regülasyon teknolojileri bankacılık sektöründe ve finans sektöründe maddi kayıpları büyük oranda engelleyebilir. Üstelik bununla birlikte itibar kaybının önüne geçtiği için müşterilerin yatırım yapma ihtimalinin düşmesi ya da hızlı bir şekilde kurumdan maddi varlıklarını geri çekmesini engeller.
Türkiye’de özellikle finans ve banka kuruluşları MASAK yaptırımlarına tabi bulundukları için bankalar, ödeme kuruluşları ve kripto para borsaları gibi kuruluşlar bu teknolojileri mutlak bir şekilde benimsemelidir. RegTech sayesinde müşterinin bütünsel görünüşü kolaylıkla elde edilir.
Teknolojiler bu görünüşleri her zaman analizler içerisinde tutarak, bir müşteri veya yapının illegal faaliyetlerini hızlı bir şekilde belirleyebilir. Yasadışı faaliyetler için hazırlanan raporlar ve sistemde yaşanan potansiyel sorunlar ile ilgili raporlar kuruluşlara düzenli bir şekilde sunulur. Bu sayede bankalar regülasyon teknolojileri sayesinde alacakları cezalardan doğacak maliyetleri çok düşük bir seviyeye ulaştırabilir.
Farklı bir noktada günümüzün finansal teknolojileri çok yüksek bir gelişme gösterirken, bankacılık sektörüne blockchain, yapay zeka, makine öğrenmesi ve sanal gerçeklik gibi imkanlar ile avantajlar sunmaktadır. Fakat günümüzde bu teknolojilerle uğraşanlar sadece bankacılık sektöründeki hizmet amaçlı kişiler değil suç amacına sahip olan kişiler de olmaktadır.
Bu durumda yeni finans sistemlerinde farklı suç teknikleri de ortaya çıkarken, bu suç tekniklerini engellemek için de regülasyon çözümleri bulunmaktadır. Regülasyon teknolojileri kara para aklama, terör finansmanı ya da yaptırım listesi ihlali gibi farklı finans suçlarına eğilerek kurumların zarar görmesini engellerken, bu tip suçlardan toplumu da korumaktadır.
Regülasyon Teknolojileri Olmasaydı Ne Olurdu?
Günümüzde Türkiye başta olmak üzere dünyadaki bütün ülkelerde finans teknolojilerinin ilerleyişi ile birlikte regülasyon teknolojileri konusunda da ilerlemeler kaydedilmektedir. Çünkü bu teknolojilerin gerçekten çok büyük bir fayda sağladığı ve bankacılık sektörünü koruduğu fark edilmiştir.
Bu nedenle uzmanlar tarafından da günümüzde gelişen bankacılık sistemlerinin mutlak bir şekilde regülasyon teknolojileri ile desteklenmesi gerektiği ifade edilmektedir. Küresel bankacılık sektörüne bakıldığında özellikle 2023 yılı Bahar mevsiminde ABD’de çok büyük 3 adet banka ile İsviçre’de büyük bir finans kuruluşunun hızlı bir şekilde çöküşü ile karşılaştık.
En büyük çöküş ortaya koyan kurum ise ABD’de yılların en büyük bankalarından biri olan Silicon Valley Bank(SVB) olarak tespit edildi. Banka finans teknolojilerine uyum için çok yoğun bir şekilde çalışmalar gerçekleştirirken, sadece 3 gün gibi bir kısa sürede iflas ile karşılaştı. Çünkü regülasyon teknolojileri desteği olmadan gerçekleştirilen gelişmeler karşısında anlık bir itibar kaybı çok büyük bir müşteri kaybına da neden oldu.
Silicon Valley Bank, birkaç gün içerisinde neredeyse bütün müşterilerinin bankadaki yatırımlarını bir anda geri çekmesi problemi ile karşılaştı. Üstelik günümüzün finansal teknolojileri sayesinde müşteriler sadece birkaç saniye içerisinde mobil uygulamalarda tek bir tık ile tüm varlıklarını başka bir bankaya aktarabiliyor.
Bu gibi bir durum dünya genelinde birçok farklı finans kuruluşunun daha önceki yıllarda da yaşadığı krizlere benzetilmiştir. Bu nedenle uzmanlar günümüzde regülasyon teknolojilerinin mutlaka bankacılık sistemine destek vermesi gerektiğini ifade etmektedir. Eğer günümüz bankacılık teknolojisinde finansal teknolojilere hızlı bir uyum sağlanırken, arka planda regülasyon teknolojisi desteği bulunmazsa, bankalar tehlikelere karşı güvenilir bir noktada yer almayacaktır.
Son dönemdeki birçok rapor Silicon Valley Bank krizi gibi finans sektörü sıkıntılarının bu destek olmadığında beklenmedik anlarda yeniden yaşanabileceğini ortaya koyuyor. Çok hızlı ve sancılı bir şekilde geçen bu süreçte, kanun yapıcılar ve hükümetler regülasyon teknolojilerini bankalara uyguladıkça krizleri daha güçlü bir şekilde engelleyebilir.
Bir sonraki yazıda görüşmek üzere,
Anıl UZUN