Bankaların Regülasyonları Ve Yönetimleri

Bankalar finans yapısı içerisinde oldukça önemli yeri olan kuruluşlardır. Banka sektörü finans sistemi içerisindeki oldukça önemli alanlardan birisidir. Finans alanında önemli bir yeri olan bankaların özel ve kamu şeklinde konumlandırıldığı bir sistem bulunuyor. Bankalar finans alanı içerisinde sundukları hizmetler ve ürünler nedeniyle her zaman en önde yer almıştır. Bankalar hizmetlerini ve ürünlerini sunarken belirli kurallara bağlıdır. Bankaların sahip olduğu özelliklerin tam olarak görülebilmesi için belirli kurallara ve düzenlemelere ihtiyaç duyulur. Bankalar tarafından finans sisteminin doğru şekilde ilerleyebilmesi ve herhangi bir sorunla karşılaşmamak adına bu düzenlemenin yapılması gerekir. Ancak bankalar ve diğer finans kuruluşları tarafından yapılan düzenlemeler pek çok durumda yetersiz kalabilir. Özellikle de ülkelerin önemli kriz dönemleri içerisinde bulunması nedeniyle gerekli düzenlemelerin ve değişimlerin devlet tarafından yapılması gerekebilir.Devlet tarafından değişikliklerin yapılması bazı sorunlar ortaya çıkabilirse de finans sektöründeki düzensizliğin ortadan kalkması açısından bu işlemlerin doğru olduğunu düşünüyorum.

Devlet tarafından bankalara yapılan bu düzeltme ve değişikliklere regülasyon adı verilir. Ülkeler kendi ekonomik yapıları içerisinde gelişimlerine devam etmek için bankacılık sektörüne ihtiyaç duyacaktır. Bu nedenle ülkelerin bankacılık sektörünü düzenlemek adına regülasyonlar içerisine girmesi gerekir. Özellikle de ekonomik büyümenin ve kalkınmanın sağlanabilmesi için gerekli olan düzenleme ve önlemlerin zamanında alınmasıyla gerekli çalışmalar yapılabilir. Bankacılık sektörüne karşı belirli ölçüde uygulanacak yaptırımlar ve uygulamalar bir ülkedeki politikaların düzenli şekilde gerçekleşmesini sağlayabilir. Ancak bir ülkede regülasyonlar süreklilik kazanmışsa o ortamda büyük bir sorun olduğundan bahsedilebilir. Finans sektöründe ya da farklı bir alanda yapılacak olan regülasyon kamu yararı gözetilerek başlatılmalıdır. Pek çok ülkede ve ortamda regülasyona neden olabilecek farklı yaklaşımlar ve nedenler ortaya çıkabiliyor. Özellikle bankacılık regülasyonları finansal piyasalarda önemli etkiler göstererek yapılacak yatırımları ve çalışmaları etkiler.

Bankacılık Sektöründe Neden Regülasyonlar Yapılır?

Regülasyonlar farklı boyutlara sahip ve uygulandığı sektörde önemli değişimleri içeren bir kavramdır. Regülasyonlar sayesinde ekonomik, sosyal yada idari anlamda farklı boyutlarda gerçekleşen değişimler ortaya çıkabilir. Özellikle bankacılık sektöründe regülasyonların ortaya çıkmasında piyasa ekonomisinin istenilen ölçüde gitmediği durumlar neden olarak gösterilir. Piyasalarda birtakım aksaklıkların ortaya çıkması ve tekellerin meydana gelmesi nedeniyle regülasyon çalışmalarına ihtiyaç duyulur. Regülasyonlar farklı araçlar ve yollar kullanılarak piyasaya müdahale edilmesini içerir. Regülasyonların içeriğinde bazı kurallar ve emirler yer alabilir. Özellikle de finansal piyasayı etkileyen durumlarla ilgili yasaklayıcı faktörler ve davranışlar bu regülasyonlar içerisinde yer alarak piyasayı şekillendirmeye çalışırlar. Regülasyonlar sayesinde düzenlemeler yapıldığı gibi aynı zamanda denetleme ve yönlendirme de yapılır. Bu anlamda özellikle finansal piyasa içerisinde ortaya çıkmış bozuklukların düzeltilmesinde regülasyonlar önemli bir işlev üstlenecektir.

Bankacılık regülasyonları yapılan işlemlerin ve sunulan ürünlerin kaynak dağılımının etkin bir şekilde yapılmasını sağlamak amacıyla gerçekleştirilir.  Ayrıca regülasyonlar konularak aşırı kâr elde etmenin sınırlandırılması ve tekelleşmenin önüne geçmek amaçlanır. Regülasyonlar farklı şekillerde ve fonksiyonlarda yapılabilir. Özellikle herhangi bir alanda ve bir sorun durumunda yapılacaksa farklı türlerde regülasyonlar uygulanabilir. Regülasyon uygulamaları iktisadi ya da sosyal düzenlemeler şeklinde gerçekleştirilebilir. Bu düzenlemeler sayesinde bankaların finansal anlamda uyması gereken kurallarla birlikte sosyal anlamda çalışma koşullarının ve çevrenin korunmasının gerçekleştirilmesi sağlanır. Bu anlamda regülasyonların farklı fonksiyonlarının olduğu söylenebilir.

Bankacılıkta Uygulanan Regülasyonlar

Bankacılık alanında yapılan regülasyonlar oldukça farklı tür ve amaçlarla yerine getirilebilir. Bankacılık alanında gerçekleştirilebilecek bir regülasyon tedbir amaçlı ya da koruyucu şekilde olabilir. Bunun yanında dağıtımsal veya organizasyonel şekilde de gerçekleştirilebilir. Farklı türlerde gerçekleştirilecek regülasyonlar ekonomik etkinlikleri kontrol etmek, finansal istikrarı sürdürmek, finansal piyasa bütünlüğünü sağlamak ya da tüketici ve yatırımcıları korumak amacıyla yapılır. Regülasyonlar bu hedefler doğrultusunda yapılırken temel politika araçlarından yararlanılır. Bu araçlar sayesinde farklı kriterler ortaya konularak önemli kontroller sağlanmış olur. Farklı alanlarda sınırlandırmalar getirilerek düzenlemenin gerçekleşmesi sağlanır. Bu politika araçları sağ ilçesinde gerçekleştirilen regülasyonlar piyasaya duyulan güvenin artmasını ve temel koruma mekanizmalarının çalışmasını sağlar. Bankacılık regülasyonları farklı şekillerde yapılabilir. Regülasyonların gerçekleştirme şekilleri şu şekilde ifade edilebilir:

Piyasa Kısıtlamaları

Bu regülasyon finansal piyasa içerisindeki tekelleşmeye engellemek amacıyla yapılır. Piyasaya giriş çıkışla ilgili kısıtlamalar özellikle baskın firmalar varsa ve birleşmeleri kontrol edilmek isteniyorsa uygulanır. Piyasaya giriş çıkışla ilgili kısıtlamaların yapılması finansal piyasada farklı aktörlerin yer almasını ve gelişmesini sağlayacaktır.

Portföylerin Ve Faizlerin Düzenlenmesi

Bankaların sahip olduğu portföyler çeşitli sınıflandırmalara maruz kalabilir. Özellikle bankalar tarafından tutulan mevduatların bir kısmının merkez bankası içerisinde bulunması gerekir. Kanunlar tarafından oluşturulan bu miktarlar regülasyon yapılarak düzenlenebilir. Ayrıca bankaların yaptığı işlemlerle ilgili faiz oranları da düzenlemeye konu olabilir. Faiz oranlarının düzenlenmesiyle birlikte rekabet ortamı sağlanmış olacaktır.

Mevduat Sigortası

Bankalar yatırımcılardan ve kullanıcılardan mevduat toplarlar. Ancak devletler kişileri güvence altında tutmak için bankaların iflası gibi sorunların oluşmaması adına mevduatlar için sigorta yapılmasını düzenler. Mevduatlar için sigorta belirli miktarlarda gerçekleştirilebiliyor. Ne kadar nevruzu için sigorta yapılacağına devletin ilgili organları karar verir.

Varlık Ve Likidite

Devlet tarafından bankalara yönelik olarak varlık ve likidite düzenlemeleri getirilebilir. Devlet tarafından bankaların elinde bulundurabileceği varlıklarla ilgili bir sınırlama getirilerek temel tutarlar oluşturulur. Ayrıca likidite ile ilgili düzenlemeler yapılarak bankaların karşı karşıya kalabileceği likidite riskleri en aza indirilmeye çalışılır.

Banka Denetimi Düzenlemeleri

Bankacılık regülasyonları kapsamında banka denetimiyle ilgili düzenlemeler yapılabilir. Bu regülasyonlar içeriğinde genel olarak bankaların kimin tarafından yönetileceği ve denetimini nasıl sağlanacağı gibi konulara ilişkin düzenlemeler getirilir.

Risk Yönetimi

Bankalar çeşitli işlemler yaparak kârlar elde etmeye çalışır. Özellikle para piyasaları içerisinde yer alan bankalar yüksek risk alarak yüksek oranda kar elde etmeye çalışırlar. Özellikle bankalar bu riskleri alırken başarılı bir risk yönetimi sağlamak zorundadır. Regülasyonlar kapsamında bankaların aldığı riskleri denetleme ve düzenlemede gerekli önlemler alınabiliyor.

Rekabet

Bankacılık alanında yapılan regülasyonlar içerisinde rekabet kısıtlamaları yer alabilir. Banka ve finans kurumları arasında aşırı rekabetin bulunması olumsuz etkiler oluşturabilir. Özellikle yoğun rekabet nedeniyle ahlaki riskler ortaya çıkabilir ve finansal anlamda zorluklar oluşabilir. Bu nedenle regülasyonları da bu tür kısıtlamalar yapılabilir.

Kamu Aydınlatma

Regülasyonlar içerisinde yer alan önemli konulardan birisi de Kamuyu Aydınlatma ile ilgilidir. Bankalar yürüttükleri işlemler ve yatırımlarla ilgili finansal raporlarını belirli kurallar ölçüsünde yerine getirir. Ayrıca bankalar tarafından ortaya konulan raporlar sürekli denetime tabi tutulur. Bu sayede kamunun yanlış bilgilendirilmesinin önüne geçilmiş olacaktır.

Bir sonraki yazıda görüşmek üzere,

Anıl UZUN