Dijital Para Birimleri Ve CBDC

Kripto paralar dünyada o kadar etkili bir hale geldi ki Merkez Bankaları bile buna kayıtsız kalamadı. CBDC de dünyada merkez bankalarınca geliştirilmiş ve geliştirilen ülkenin para birimini ifade eden dijital paralardır. Bu para birimleri genel anlamda dağıtık defter teknolojisi olarak da bilinen tokenlere dayalıdır. Dağıtık defter teknolojisine DLT ismi de verilir. CBDC En temel tanımıyla ülkeler tarafından kendi para birimini temsil etmesi için basılan dijital para birimlerini gösterir. Pek çok CBDC kripto paralarla ortak teknolojide yer alsa da bu 2 varlık pek çok özellik bakımından birbirinden farklıdır. Küresel çapta kripto paralar önemli ölçüde etken finans araçlarından biridir ve merkez bankalarını önemli görmesi de doğaldır.  Bu dijital para birimleri sayesinde özellikle kripto paralar içerisinde insanları zarara uğratan ya da yanlış yatırım araçlarına yönlendiren pek çok sorunun da önüne geçilmiş olacaktır.

CBDC ülkelerin dijital teknolojiyi para birimleri üzerinde kullandığı en önemli örneklerden birisidir. Merkez Bankalarının dijital para birimlerine yönelik çalışmalar yapması nedeniyle yakın gelecekte önemli değişimlere şahitlik edebiliriz. Bu dijital varlıklar sayesinde gelecekteki pek çok ticaretin ve hizmetin yürütüleceğini düşünüyorum. Bu değişim tüm dünyada farklı şekillerde ve özelliklerde görülecektir. Dijital para birimleri şu an için gerekli yaygınlığı elde edemese de yakın gelecekte bu gelişmelere beraber şahitlik edeceğiz. Ayrıca bu değişimin günümüz teknolojisi ve yapısı içerisinde doğru olacağını da düşünüyorum. Dünyanın her geçen gün daha da fazla küreselleştiği bir ortamda dijital para birimlerinin geliştirilmemesi mümkün değildir. Bu bakış açısıyla pek çok yatırımcının dijital paralarla ilgili olumlu bir bakışının olmasını ve bu alana yönelmesi gerektiğini de düşünüyorum. Dijital paraların geleceğin yatırımında en önemli araçlardan birisi olacağını da sizlere belirtmek istiyorum.

Kripto Para Birimleri Ve Cbdc Ile Aynı Kavramlardan Mı Bahsediyoruz?

Kripto para birimlerinin hayatımıza 10-15 yıllık bir geçmişle girdiğini söyleyebiliriz. İlk olarak bu para birimleri ile Bitcoin ile karşılaştık. Bu kripto para birimi deneyimi finans alanında önemli ve büyük bir devrimin oluşmasına neden oldu. Bitcoin ile birlikte farklı dijital para birimleri de geliştirilmiş ve kullanılmaya başlanmıştır. Özellikle kripto para birimlerinin bir yatırım aracı olarak görülmesi ve sürekli geliştirilmesi nedeniyle değeri sürekli bir şekilde artmıştır. Öncelikle şunu belirtmekte de yarar var: Dijital para birimlerinin içeriğinde güvenliği sağlayacak ve katılımcıların erişimine izin veren bir ağ bulunuyor. Bu ağ blockchain olarak ifade edilir. Bu ağ üzerinden tüm kullanıcılar erişim sağlayarak farklı işlemler yapabilir. Ayrıca bu ağlarda işlem yapmak için herhangi bir izne de ihtiyaç yoktur. Bu özelliğiyle kripto para birimlerinin bir otorite kontrolünde olduğunu da söylemek mümkün değil. Ancak bu otorite kontrolünün olmaması güvenilmez araçlar olduğunu da göstermez. Ancak CBDC, kripto paraların bu özelliğinden tamamen farklıdır.

CBDC dijital para birimleri merkez bankası denetimi ve gözetimi altındadır. Pek çok CBDC Kripto paralarda olduğu gibi blockchain teknolojisine sahiptir. Ancak CBDC içerisinde yer alan blockchain ağları, diğer dijital paralardan farklı konumladırılmıştır. Bu ağlar üzerinde merkez bankasının erişimi ve kontrolü söz konusudur. Bu ağlar üzerinde istenilen işlemlerin bloke edilebilmesi, hesapların dondurulabilmesi ya da adres engelleme gibi yetkilerin kullanıldığını söyleyebiliriz. Ayrıca kripto paraların hangi sınıfta yer aldığı ile ilgili kesin bir durum da söz konusu değildir. Kripto para birimleri farklı yatırım araçları olarak sınıflandırılıyor ve adlandırılıyor. Ancak bu sınıflandırmalar çok da doğru değil. Özellikle kripto para birimlerinin hangi kurumların denetimi altında olacağıyla ilgili bir netlik bulunmadığından bu belirsizlik devam edecek gibi görünüyor. Ancak CBDC tarafında bu türlü bir zorluk söz konusu değildir. Çünkü merkez bankası tarafından geliştirilen bu para birimleri yasal bir statü içerisindedir ve denetim organı sabittir.

Cbdc Ve İşlevleri

Günümüzdeki finans sistemine baktığımız zaman gittikçe küresel hale gelen ve dijitalleşmiş bir yapı görüyoruz. Bu nedenle de dijital dünyanın farklı ihtiyaçlarına ayak uydurmanın yanında yeni oluşumlara da ihtiyaç var. Özellikle de kripto paraların oluşturduğu yapı nedeniyle CBDC oldukça büyük yararlar sağlayabilir. Günümüzdeki dijitalleşme ve anlık bir şekilde hayatın yaşanması gibi imkanlar finans alanına da yansıtmak zorundadır. Bu değişimin kaçınılmaz olacağını herkes görebilir. Özellikle tüm dünyada para transferlerinin ve aktarım gibi hizmetlerin kısa bir sürede tamamlanıyor olması gerekir. Bunu sağlamak için ise farklı dijital para birimleri işe yarayacaktır. Bu para birimleri sayesinde oldukça kısa zamanlar içerisinde dünyanın farklı bir bölgesine para göndermek ya da farklı bir finansal işlem yapmak oldukça kolay bir hale geliyor.

CBDC sayesinde hem dijital para birimlerine olan güven artacak hem de yaygınlığı gelişmiş olacaktır. Bu para birimlerinin en önemli katkılarından birisi de aracılara olan bağımlılığın engellenmiş olmasıdır. Bu sayede günümüzde kullandığımız para aktarma sistemleri yerine oldukça uygun şekilde para göndermek mümkün hale gelmiş oluyor.  Ayrıca bu para birimleri sayesinde herhangi bir yasa dışı kullanım söz konusu değildir. Özellikle kripto para birimlerinde yaşanan yasa dışı amaçlar ve güvensizlik bu para birimlerinde görülmeyecektir. Merkezi bir kurum tarafından denetlendiği için insanlar tarafından rahatlıkla kullanılabilir bir konumda olacaktır. Ayrıca merkez bankalarının kontrolü altında olduğu için yasa dışı kullanımlara karşı farklı yasaklar ve cezalar söz konusudur. Bu sebeple tüm bireyler tarafından kolaylıkla ve güvenle kullanılabilir bir özelliktedir. Bu para birimlerinin özellikle yatırımcılar tarafından desteklenmesi gerektiğini düşünüyorum. Çünkü bir yatırımcı açısından kaynak ayırma ve kaynağa aktarma oldukça sancılı bir süreç haline dönüşebiliyor. Bu dijital para birimleri sayesinde yatırımcıların bu dertleri de son bulmuş olacaktır.

Dijital Birimlerinin Farklı Tasarımları

Merkez bankaları tarafından tasarlanan dijital para birimleri 2 farklı tasarıma sahip olabiliyor. Bir CBDC, hesap ya da token tabanlı olarak tasarlanabilir. Ancak dijital para birimleri tasarlanırken erişim ve gizlilik gibi pek çok konuda herhangi bir tavizin verilmemesi gerekiyor. Merkez bankaları tarafından tasarlanan dijital para birimleri geleneksel para birimlerinin kurallarıyla yönetilmek zorundadır.  Bu para birimlerine tüm kullanıcılar oldukça kolay bir şekilde erişebilmeli ve dağıtım yöntemi merkez bankası kurallarına uygun olmalıdır. Bu para birimlerinin ayrıca işlem yapmayı zorlaştırmaması da gerekmektedir. 

Token tabanlı olan dijital para birimleri tüm kullanıcılara küresel ölçekte erişim imkanı veriyor. Token tabanlı birimlerde dağıtık defter teknolojisinin kullanıldığını söyleyebiliriz. Hesap tabanlı CBDC ise token tabanlılardan tamamen farklı olarak kullanıcılara dayanır. Bu hesaplara erişebilmek için dijital kimliğe sahip olmak gerekiyor. Hesap tabanlı tokenler aracı kurumlarla ilişki gerektirmesi nedeniyle de çok da tercih edilmez. Token tabanlı CBDC ise blockchain yapısı ile daha kullanışlı ve güvenilirdir. 

Bir sonraki yazıda görüşmek üzere,

Anıl UZUN