Franchising, Girişimci Adayları İçin Uygulanabilir Bir İş Modeli Midir?

Son yıllarda ülkemizde alternatif pazarlama yöntemleri arasında yer alan Franchising sistemi girişimci adaylar için uygulanabilir bir iş modelleri arasında yer alıyor.

Temelinde başarılı bir markanın iş yapma yönetiminin ya da kendini kanıtlamış bir pazarlama sisteminin ücret karşılığında başkalarıyla paylaşılması olarak açıklanan Franchising iş modeli birden çok şubenin tek bir amaç doğrultusunda ticari bir kaygı güderek hareket edebilmesini sağlıyor.

Sözleşmeye dayalı bu sistemde markanın imtiyaz sahibi belirli bir süre ile belirli koşulları kapsayan bir anlaşma sunarak bağımsız yatırımcılara markasını kullandırma fırsatı sunuyor. Var olan bir girişimin sürdürülmesi fikri ile öne çıkan Franchising sistemi girişimci adayları için oldukça kaliteli, masrafsız bir iş modeli olarak görülebiliyor.

Yeniden hiç bilinmeyen bir sektör kurabilmek yerine kitleler tarafından tanınan ve bilinir bir markanın satıcılığını üstlenmek ilk işini kuracaklar için daha kârlı görülebilir.

Franchise İşi Kurmanın Artıları Ve Eksileri Nelerdir?

Yeni bir iş kurma sürecinde her girişimcinin arzusu uygulanabilir bir iş fikri belirleyebilmektir. İş kurma motivasyonuna sahip bir girişimcinin var olan enerjisini daha farklı alanlara yöneltebilmesi için fırsat sunan Franchising sistemi ne kadar sağlıklı?

Gerçekten yüksek kazançlar sunuyor mu? sorusunu bir girişimcinin avantajları ve dezavantajlarını gözeterek yanıtlaması önemlidir.

Franchise iş modelinin avantajları:

• Sektörde bilinen ve tanınan bir markanın stratejik kimliğinden ve gücünden yararlanma fırsatı sunar.
• Bu alanda kişinin yeniden başarısını kanıtlaması gerekmez.
• Piyasada var olan başarısını kanıtlamış, geniş kitlelere ulaşmış etkin bir kurumsal kimlik oluşturmuş, markanın imajından yararlanılabilir. 

Franchise sisteminin dezavantajları:

• Süreçte kişinin yaratıcılığını yok edebilir. 
• Bu sistemi sunan kişinin kurallarına ve kısıtlamalarına uyma zorunluluğu vardır. 
• Başlangıç ücreti oldukça yüksektir. 
• Kârdan elde edilecek pay bölünür. 
• Kısıtlı bir tedarikçi ile çalışma zorunluluğu vardır.

Franchising Bağımsız Bir İş Kurmakla Nasıl Karşılaştırılır?

Franchising sistemi sektörde varlığını kanıtlamış, bu alanda önemli başarılar elde edebilmiş bir markanın halka açılan bir kolu olarak düşünülebilir. Bu yönüyle risksiz şekilde tanınır bir markanın ürün satışını gerçekleştirmek cazip görülse de aslında bağımsızlık duygusunu da körelten bir durumdur. Sonuçta şirketin kendi içinde belirlediği prensiplere uyma zorunluluğu vardır. 

Franchising sistemini benimseyen bir kişi asla bağımsız şekilde hareket edemez. Bu durum bazı dezavantajları da beraberinde getirir. Kısıtlanmış bir iş sisteminde tedarikçiler kısıtlıdır. Elde edilecek cirodan alınacak miktar kısıtlıdır.

Firmanın sunduğu zorunluluk ilkelerine uyulması beklenir. Sonuç olarak bağımsız bir şirket kurmak ile Franchising sistemi ile iş modeli oluşturmak isteyenlerin arasında sorumluluk bağı farkı olduğu söylenebilir.

Franchising sisteminde sorumlu olunan kişi o işi yapan şirketin sahibi iken bir girişimcinin kendi başına açtığı bir iş sektöründe sorumlu olduğu kişi kendisidir. İmtiyaz hakkı markanın sahibine aittir.

Belirli bir koşul, belirli bir süre ve belirli bir sınırı kapsayan anlaşma doğrultusunda marka kiralanır. Öte yandan bu karşılaştırmanın farklı bir boyutu da vardır.

Bireysel hayatında sürdürülebilirlik konusunda zorluk çeken, sorumluluk almada problem yaşayacağını düşünen kişiler için Franchise iş kurma modeli daha cazip görülebilir.

Franchise Olmanın Ve Doğru Franchise Seçiminin Adımları Nelerdir?

Franchise sisteminde yapılan sözleşme ile bir markanın isim hakkını önceden satın almış olan bir kişinin ürettiği mal ve hizmetler satılır. Franchising  olabilmek için sistemin nasıl kurulduğunu bilmek gerekir.

Öncelikle bayilik almak isteyen bir işletmenin ana firmaya başvuruda bulunması gerekir. Ana firma bayilik vermek istiyorsa başvuru değerlendirilir. Şartlar uygunluk taşıdığında işletme ile iletişime geçilir. Ardından bayilik sözleşmesi imzalanır.

Franchising sistemine giriş yapacak bir kişinin dikkat etmesi gereken bazı unsurlar bulunur. Bu unsurlar; ürün veya hizmetle ilgili, fiyat veya maliyetlerle ilgili, yer seçimi ile ilgili kontrol ve destekleme ile ilgili olabilir. Franchising sahibi olmak isteyen bir kişinin öncelikle öz değerlendirme yapması gerekir.

İşten beklentileri ve öncelikleri finansal istikrarı gözden geçirmelidir. Önemli olan neyin iyi olduğunu tespit edebilmektir. Sonuçta kişinin uzun yıllar bu işi sürdürüp sürdüremeyeceğini de bilmesi gerekir.

Franchise seçiminde doğru adımlar atabilmek için Franchising veren ile önce bir tanışmak, mevcut Franchise alanları ile görüşmek ve işler ters gittiğinde çıkış yolunu bilmek gerekir.

Franchising sözleşmeleri ortalama 10 yıl süreyle geçerlidir. Sürekli borç ilişkisi içeren bir sözleşme olan Franchising alanın sürümü arttırma yükümü, verenin ise alana sürekli yardım etme, fikir haklarını kullandırma yükümlülüğü bulunur.

Girişimciler İçin Franchisingde Temel Finansal Hususlar Nelerdir?

Girişimcilerin risksiz piyasalar olarak değerlendirdiği Franchising sisteminde temel bazı finansal hususlar vardır. Özellikle yatırım sonrası sürekliliğin benimsenmesi için yüksek kâr kazanabilme odaklı geliştirilen

Franchising sistemindeki fiyatlar ve maliyetlerin iyi değerlendirilmesi gerekir. Yatırımdaki toplam maliyetler tek tek ortaya konduktan sonra ekstra gizli maliyetler var mı? sorusu yanıtlanmalıdır.

Başlangıç aşamasında ödenmesi gereken bazı temel ücretler bulunur. Başlangıç ücreti, reklam ücreti ve royalty ücreti ne kadardır? Bunu başta konuşmak gerekir.

Süreçte kişinin sürekli ödemesi gereken maliyetler bulunur mu? Bunu da sorgulaması önemlidir. İşe başladıktan sonra kurumun ek maliyetler çıkarması süreçte elde edilecek kârı azaltırken, girişimcinin psikolojik yükünü de artırır.

Hizmeti veren kurum tarafından tedarik edilen ürünler ile teçhizatların maliyeti piyasa fiyatlarının altında mı yoksa üzerinde mi? Bu durumun pazar araştırması yapılarak sisteme girilmelidir.

Seçilecek sektörün mali boyu ile kişiye sunacağı kâr/zarar dengesi de hesaba katılmalıdır. Franchise sisteminin temel ilkeleri; dürüstlük ilkeleri, yönlendirici ilkeler, bireysel Franchising yükümlülükleri her iki tarafın sürekli yükümlülükleri.

Franchisingde Başarılı Olan Girişimcilerin Başarı Hikayelerini Paylaşabilir Misiniz?

Franchising sistemi en temelinde riski az maliyeti yüksek bir kazanç metodu olarak görülür. Bu yönüyle girişimcilere daha güvenli yatırım yapabilme imkanı da sunar.

Kuracağı işte başarılı olmayı garanti yollardan biri gören girişimcilerin daha çok tercih ettiği bu sistem zincirleme bir kazanç ağını öne çıkarır. Konu ile ilgili yapılan araştırmada ortaya çıkan ekonomik veriler başarı ve başarısızlık oranlarındaki gerçekliği de açığa çıkarmıştır.

Mikro ve küçük ölçekli işletmelerin ilk 1 yılda başarısızlık oranlarının %35’e ulaştığı fark edilmiştir. Franchising sistemi ile çalışan bir işyerinde ise ilk 1 yılın başarısızlık oranı yüzde 5 olduğu görülmüştür. Tüm dünyada kabul gören bu sistem ilk kez Amerika’da ortaya çıkmıştır. 

1863 yılında Singer dikiş makineleri şirketi dağıtım sistemini uygulamaya başlamış ve ilk örneklerini sunmuştur. Ardından 1888 yılında General Motors aynı hizmeti sunmuş. Ardından 1902 yılında ilaç sektörü Racal Franchising sisteminin ilk başarılı örneklerini vermiştir.

1970’li yıllarda Avrupa’da hızla yayılmaya başlayan bu sistem Türkiye’ye ilk kez 1980’li yılların ikinci yarısında gelir. Türkiye pazarında ilk kez Franchise hizmeti veren firmalar arasında McDonalds,  Wendys, Kentucky Fried Chicken ve Pizza Hut yer alır. Listeye bakıldığında Türkiye’nin Franchise sistemine fast food zincirleri ile girdiği fark edilebilir.

Bir sonraki yazıda görüşmek üzere,

Anıl UZUN