Kuantum Bilişim Bankacılığı Ve Finansal Modelleri Nasıl Etkileyecek?

Gerek donanım olarak gerekse malzeme olarak teknolojideki yeniliklerle her geçen gün daha güçlü bilgisayarlar geliştirilmeye devam ediliyor. Güçlü bilgisayarlar geliştirilmesine rağmen birçok problemin bilgisayarlar ile çözülmesi uzun yıllar gerektiriyor. Bu noktada kuantum fiziği ile geliştirilmiş kuantum bilgisayarlar problemlerin çözümünde yeni sayfa açıyor. Uzun yıllardır kullanımda olan transistörler yarı iletken devre elemanı olarak günümüzde milyarlarca işlemi sorunsuz bir şekilde hızlıca yapabilmekte.

Kuantum teorisi benimsenerek yola çıkan bir grup bilim adamı transistörün yerine elektronları kodlamayı ve elektronlar ile çalışan bilgisayar yapılıp yapılmayacağını araştırmışlardır. Yapılan araştırmalar sonucunda, elektronları; transistörlerde çalışan 1 ve 0 pozisyonlarına ilave olarak süperpozisyon adı verilen, belli oranlarda iki pozisyonda da olabileceği durumları fark ettiler. Klasik bilgisayarlarda yer alan en küçük birim olarak bit kullanırken, farklı yapıda en küçük yapı taşına qubit adı verildi.

Kuantum Hesaplama Nedir Ve Nasıl Çalışır?

Kuantum bilgisayarlar, kuantum hesaplamaları yapmaları ile bilinir. Günümüzde ise süper bilgisayarların çözemediği problemlerin çözümünde yeni bir dönüm noktası getirmiştir. Kuantum bilgisayar, kuantum mekaniğinde yer alan matematiksel model kullanılır. Bu amaçla, klasik bilgisayarlara nazaran çok daha hızlı hesap yapabiliyor.

Mevcut bilgisayarlar, veriyi 0 ve 1 olarak ikili durumlarda depolarken, tekil bitleri işliyor. Kuantum bilgisayarlarda ise veri işlemek için kuantum fenomenlerinden faydalanır. Hesap gücünün yanı sıra kuantum bilgisayarlar, doğada kuantum mekanikleri ile etkilen problemleri yine kuantum mekanikleri kullanılarak doğru bir şekilde çözümleyebiliyor.

Bunu bir örnek ile daha da açığa kavuşturmak istersek, kuantum bilgisayarların medikal alanlarda kullanımları örnek gösterilebilir. İlaç üretimi sürecinde kullanılan simülasyonlar, kuantum bilgisayarlar tarafından hazırlanarak, kuantum mekanikleri işlenerek protein ve moleküllerin daha gerçekçi bir yaklaşım içerisinde simüle edilmesini fırsat veriyor. 

Kuantum Bilişim Bankacılık Operasyonlarını Nasıl İyileştirebilir?

Sağlamış olduğu güvenlik ve sahip olduğu yetkiler ile ilerleyen süreçlerde hayatımıza getireceği birçok avantajı kuantum bilgisayarlar sağlayacak. İşlem yeteneği ile öne çıkan kuantum bilgisayarlar, fatura ödemesinde tutarı öğrenme, bakiye kontrolü sağlama, işlemleri sıraya sokma, tahsilat yapma farklı hesaplara para geçme gibi birçok işlemi eş zamanlı gerçekleştirebiliyor.

Günümüz koşulları göz önünde bulundurulduğunda, saniyede bu işlemlerin yüzlercesi binlercesi bilgisayarlar tarafından yapılıyor. Gerçekleşen bu işlemlerin sayısı ise günden güne artıyor. Bu noktada klasik bilgisayarların kabiliyetinin de üzerine çıkacağı beklentisi mevcut. 

Simülasyon Kabiliyeti ile günümüz finans sektöründe risk analizlerinden market analizine varıncaya kadar birçok alanda simülasyonlardan faydalanılıyor. Günümüzdeki piyasa koşulları binlerce bağımsız parametreleri bu simülasyonlar ile bilgisayarlarda yapılması yıllarca sürebilmekte. Bu nedenden dolayı sadece belli parametreler hesaba alınmakta ve diğer koşullar yok sayılmaktadır. 

Kuantum bilgisayarlar ise yüksek hızda buna çözüm getirerek tüm parametreleri hesaba katıyor. Daha bütüncül bir yaklaşımla ve gerçekçi sonuçlara kısa sürede ulaşılabilmesi tahmin ediliyor. Birkaç günden fazla sürmesi düşünülen simülasyonların faydalı olmadığı durumlarda, klasik bilgisayarlar ile 10 yıldan fazla yapılması düşünülen simülasyonlar bir kuantum bilgisayarı ile 30 dakikada gerçekleştirilebiliyor. 

En yaygın olarak kullanılan ve bilinen oltalama dolandırıcılık yöntemi ile yılda milyonlarca kişinin bilgisayarlarına sızılmakta. Hesap ve kart bilgilerine erişilerek zarar verilmekte. Bu engel olmak için kurulan dolandırıcılık tespit ve engelleme sistemleri %80 oranında yanlış alarm vermekte. Dolandırıcılık noktasında yetersiz kalmakta. Kuantum bilgisayarlar olaya bütüncül bir açıdan bakarak, makine öğrenme, tepki süresindeki hız ve yapay zekâ öne çıkarıldığında dolandırıcılığın tespiti ve engellenmesi büyük ölçüde sağlanıyor. 

Günümüz şartlarında çözülmesi imkânsız olan birçok şifreleme algoritmaları kuantum bilgisayarlar ile rahat bir şekilde çözülebileceği kanıtlanmıştır. Bu durumun kanıtlanması yeni algoritma arayışlarına yönelimi arttırmıştır. Kuantum sonrası evrede bu bilgisayarlar sayesinde, kırılması güç yeni algoritmalar da ortaya çıkarılmış, teorik algoritmaların gerçek hayatta kullanıma alınacağı tahmin edilmektedir.

Hangi Kuantum Algoritmaları Finansla İlgilidir?

Kuantum bilgisayarlar ile en yakın zamanda ve en çok avantaj sağlayacağı alanlardan biri olarak finans sektörü öne çıkıyor. Bu alanda özellikle portföy optimizasyonu, nakit akış tahmini, risk yönetimi ile varlıkların dağıtımı gibi birçok yeni parametre kombinasyonları ile problemler çözülerek piyasaya gerçek zamanlı tepki verilmesi sağlanıyor.

Günümüz finans sektörü, akademik araştırmalar ile karşılaştığı sorunları gözler önüne seriyor. Finans konusunda araştırmalarda bulunan akademisyenler, laboratuvarları piyasa olarak kabul ederek, finansal piyasaların çok karmaşık bir sistemde var olduğu öne sürülerek, piyasanın belli bir zamandaki hali baz alınarak tekrar oluşturma konusunda deney gerçekleştiremiyorlar.

Bu tür durumlarda hangi senaryoların nasıl cevaplanacağı konusunda sınırlı veriler ile modelleme yapabiliyorlar. Gerçek ortamı oluşturup test yapma imkânı mevcut bulunmuyor. Yapılan tüm araştırmalar sadece teoride kalmasına neden oluyor. Öngörülen kuantum bilgisayarların hesaplama gücü bunu karşılayabilecek güçte niteliğe sahip. 

Bankacılıkta Kuantum Bilişimin Güvenlik Etkileri Nelerdir?

Günümüzde kullandığımız bilgisayarlardan daha hızla ve karmaşık işlemleri kısa sürede yapan kuantum bilgisayarlar, masamızda kullandığımız gibi günlük hayatımızda yer almasa da yapabilecekleri ve kapasiteleri ile gelecekte çok şeyleri değiştirecek nitelikte olduğu görülmekte.

Kuantum bilgisayarların hayatımıza katacağı olası etkileri, riskleri ve fırsatları ev aletlerinden fabrikada yer alan üretim makinelerine, sağlık cihazlarından sürücüsüz otomobillere varıncaya kadar her cihazdan veri üretimi gerçekleşir. Sınırsız ve sorunsuz anlık veri işlenme kabiliyetine sahip olan kuantum teknolojisi yapay zekâ ile veri bilimini yeniden yapılandırarak yeni bir anlam katıyor. 

Çok kısa bir sürede, devasa bilgileri işleme kabiliyetine sahip olan kuantum bilgisayarlar, kullanımları ile büyük veri setlerini işleme alarak yeni boyut kazandırıyor. Bunu gerçekleştirirken büyük veri analizinde kullanılan yapay zekâ ve makine öğrenimi ile çalışmalar destekleniyor.

Bu bilgisayarlar sayesinde yakın gelecekte, insanların yapacağı tüm iş sistemleri farklı boyutlara tanışarak boyut değiştirecektir. Savunma sanayisinden, bankacılık sektörüne varıncaya kadar şifreleme yaparak kullanım alanını genişletecektir.  Bu alanlarda kullanım büyük oranda artacaktır.

Bankacılıkta Pratik Kuantum Çözümlerini Ne Zaman Bekleyebiliriz?

Uzun yıllar biriktirdiğimiz birikimleri, hırsızlardan korumak için güvence altına almayı hedefleriz. Bu amaçlar kullanılan kasalar ve güvenlik alarmlarının yetersiz olduğu anlaşıldığında bankalar devreye giriyor. Birimler banka kasalarında ve banka dijital ortamlarında güvence altına alınmış oldu. Kuantum dönüşümünü sağlayamayan bankaların, güvenlik seviyelerini evimizdeki kamera ya da kasalardan farkının kalmadığını söylemek yanlış olmaz. 

Bankaların ve finansal hizmetlerin sunumunda büyük ölçüde bilgi teknolojilerinin bileşenleri bulunur.  Bütünlük, erişilebilirlik ve gizliliği kapsayabilmesi için kapsamlı bir şekilde fakat geleneksel kriptografi metotları uygulanır. Finans ve ödeme sistemlerinde öne geçen protokol ve örneklerini şu şekilde sıralayabiliriz. 

• Kurumsal ağ içinde ya da veri merkezlerinde organizasyon içi iletişim, bilgi aktarımı, yedekleme ve felaket kurtarmanın koruması sağlanmalı. Bu sistemlerde, yazılım ve donanımlarda şifreleme gerçekleştirilir. Ağ genellikle bankalararası finansal mesajlaşma, ödeme emirlerini transfer etme amacı ile kullanılır. 
• Dünya üzerindeki farklı bankalar arasında standartlaşmış, şifrelenmiş işlemlere izin verilerek, gönderilen mesajlar dijital olarak imzalanır ve şifrelenerek genel anahtar altyapısı çalıştırılır. 
• Kredi kartı standartları esasına göre koruma gerçekleşir. Veri transferindeki şifreleme yöntemi geleneksel simetri anahtar metodu uygulanarak gerçekleşir.

Bir sonraki yazıda görüşmek üzere,

Anıl UZUN