Yakın Gelecekte Nakitsiz Bir Toplum Gerçekçi Mi?

Nakitsiz toplum kavramını açıklamadan önce nakitsiz ekonomi nedir? sorusunu yanıtlamak gerekir. Finansal işlemler sırasında fiziki para yerine dijital ortamda kullanılan paraların geçerli olduğu bir toplum yasasıdır. Nakitsiz ekonominin ütopik yansıması ne kadar gerçekçi? araştırmalara da konu olmuştur.

Nakitsiz toplumlar alışverişi nasıl yönetir? Fiziksel banknot ya da madeni paranın olmadığı yerde eski çağlarda olduğu gibi takas işlemi öne çıkıyor. Hiçbir modern para aracının kullanılmadığı bir toplum ne derece mümkün?

Kredi kartları, mobil ödemeler, banka kartları, Bitcoin gibi dijital para ürünleri gibi modern çağın getirisi tüm yatırım kaynakları bir anda yok alabilir mi? hemen her alanda başlayan hızlı değişiklik nakit para yerine elektronik ortamda gerçekleştirilen ürün satın alma işlemleri zamanla nakitsiz bir toplum anlayışına bürünmeye sebep olabilir. Konuyla ilgili yapılan bir araştırmada kurumun güçlü ve zayıf yönleri öne çıkarılmış nakitsiz bir toplum benimsenirse neler olabileceği paylaşılmıştır.

Nakitsiz ekonomi fikrinin ilk seslerini halka duyuran kişi Amerikalı Sosyalist yazar Edward Bellamy olmuştur. Ütopya isimli eseri ile daha çok tanınır hale gelen Edward, elektronik bankacılığın henüz yeni yeni yaygınlaştığı 1990’lı yıllarda bu fikri benimsemiştir. 2010’lu yıllarda ise dijital ödeme yöntemleri daha fazla ülkeye yayılmış PayPal gibi aracılar ortaya çıkmış.

Akıllı telefonlar aracılığı ile temassız ve NFC ödemesi sistemleri yaygınlaşmıştır. Tam da bu noktada tarihsel devinim sürecinde 1850 ile 1898 yılları arasında yaşamış ünlü yazarın bu fikri yeniden popüler hale gelmiştir.

2016 yılında Amerika Birleşik Devletleri Tüketici Anketi çalışması paylaşılmış ve ülkede %75’e yakın kişinin ödeme yöntemi olarak kredi ya da banka kartına tercih ettiği ortaya çıkarılmıştır. Dijital ödeme sistemlerine yönelişin günden güne hız kazandığı bir devirde nakitsiz ekonomi nakitsiz bir toplum meydana getirir mi? sorusuna yanıt aramaya çalıştık.

Nakitsiz Bir Toplum Neleri İçerir Ve Neden İlgi Kazanıyor?

Nakitsiz toplum kavramı 21. yüzyıla geçiş sürecinde farklı bir ekonomi alanında da öne çıkarıyor. İmkanlar genişledikçe toplumlar daha çok nakit para kullanımını azaltmaya başlıyor. Nakitsiz bir toplum bilincinin ilgi görmesindeki en önemli sebep gelişme düzeyindeki artış oluyor.

Bazı ülkelerde resmi otoriteler nakit kullanımı yerine daha çok dijital üzerinden para transferi yapabilme hizmetini teşvik ediyor. Elbette ki nakitsiz bir toplum düzeni ülkeler için hem avantaj hem de dezavantaj içeriyor.

Nakitsiz toplum kavramına olan ilginin artmasındaki sebeplerden bir diğeri elektronik ödeme yöntemlerindeki yaygınlaşmadır. Özellikle mobil bankacılık uygulamaları üzerinden gerçekleştirilebilen NFC veri tabanlı ödeme sistemleri zamandan tasarruf edebilmeyi sağlarken pratiklik kazandırıyor.

Günümüzde nakitsiz toplum fikrinin benimsenmesini sağlayan en önemli kaynaklar kredi kartları başta olmak üzere banka kartları, mobil ödeme yolları, Bitcoin gibi dijital para birimleri olmuştur. Sonuç olarak nakitsiz yöntemlerle yapılan ödemelerin tahmini payı ölçülmüş 2008 ve 2013 yılları arasında paylaşılan çalışma toplumların nakitsiz ekonomi fikrine ne kadar yatkın olduğu ölçülebilir hale gelmiştir.

Listenin ilk sırasında %61 payla Singapur yer alırken 30’u aşkın ülkenin yer aldığı o listede %0’la Nijerya son sırada yer almıştır. Aynı listede Singapur’u Hollanda, Fransa, İsveç ve Kanada gibi gelişmiş ülkeler takip etmiştir.

Dijital Ödeme Teknolojileri Nakitsiz İşlemlere Geçişi Nasıl İlerletiyor?

Dijital ödeme teknolojilerinin nakitsiz toplum anlayışına geçiş sürecini nasıl etkilediği merak ediliyor. Dijital ödeme denildiğinde akla ilk olarak online ortamda kurumların özel olarak hazırlanmış uygulamaları üzerinden para gönderme, para alma veya dijital olarak ödeme yapabilme sistemlerini içeriyor.

Bu sistemlerde kredi kartı, banka kartı gibi farklı nakit araçlar yer almıyor. Tüm işlemlerin elektronik ortamda yürütüldüğü teknoloji odaklı dijital ödeme sistemleri nakitsiz işlemlere geçebilmeyi daha kolay hale getirmiştir.

Özellikle dijitale dönüşüm sürecinde son aşamada NFC sistemini kullanarak yüz tanıma özelliğinin geliştirilmiş olması da ileri bir teknoloji olarak görülüyor. Nakitsiz ödemede banknot ya da madeni para bulunmuyor.

Toplumlar bu hususu göz ardı etmeden dijital ödeme sistemlerine ne kadar çabuk geçebilirse nakitsiz işlemlere geçiş süreci de bir o kadar artacaktır. Nakitsiz ödeme sürecini olumlu şekilde etkileyen dijital ödeme teknolojileri fiziksel kartların ve nakit paraların tamamen ortadan kalkmasını sağlayabilir.

İnternetin olduğu herhangi bir yerden erişebilme fırsatı da sunar. 7/24 kurumlara gitmeye gerek kalmadan fiziksel yerine online hizmetin öne çıkarıldığı bir sürece evrilebilir.

Nakitsiz Ekonominin Faydaları Ve Kaygıları Nelerdir?

Nakitsiz ekonominin belirgin şekilde sayılabilen avantajları ve dezavantajları bulunur. Finansal işlemler sırasında elektronik uygulama üzerinden işlem yapabilmeyi sağlayan bu sistem farklı avantajları ve dezavantajları da barındırır.

Nakitsiz ekonominin avantajları arasında tüm işlemlerin kayıt altına alınabiliyor olması öne çıkar. Bu sayede yasal olmayacak herhangi bir işlemin önüne geçilir. Nakitsiz yaşam sayesinde hırsızlıklar azalır. Toplumlar daha güvenilir hale gelir. Öte yandan vergi kaçakçılığını azaltabilmeyi sağlayacak ilk adım olarak görülebilir. 

Kara para ya da sahte para üretimine engel olunur. Otomatik ödeme sistemi ileri bir tarihe zamanlama yaparak veya FAST yöntemini kullanıp düzenli ve anında ödemeler yapabilmeyi sağlar.

Bu nedenle ödemelerin geciktirilmesi gibi bir problem ortadan kalkar. Nakitsiz bir ekonominin dezavantajları nelerdir? Bu konuda toplum yeterince bilgi sahibi olmadığında banka hesaplarının hacklenmesi ya da dolandırıcılar tarafından siber saldırıların çoğalması mümkündür.

Ödeme yapılacak olan internet bankacılığı işlemleri komisyon karşılığı işlem yapabilmeye neden olur. Faydadan çok zarara sebep olabilir.

Nakitsiz Trendleri Şekillendirmede Hükümetler Ve Düzenleyici Kurumlar Hangi Rolü Oynuyor?

Nakitsiz trendleri şekillendirme de hükümetin ya da düzenleyici kurumun rolü nedir? Devlete olan ekonomik faydası nedir?

Nakilsiz bir ekonomi devletin maliyetini azaltır. Kayıt dışı ekonomiyi küçültür. Dijital yolla yapılacak olan ödemelerden elde edilecek iş gelirleri de bu sayede artış yaşar.

Hükümetlerde idari maliyetlerin yıl içinde tasarruf edebilmesini sağlayan bu yöntem sosyal yardımlar, emekli maaşları, personel ödemeleri gibi farklı para transferleri işlemlerini kolaylaştırır ve maliyeti azaltır. Hükümetin alacağı herhangi bir tasarruf eylem planı ile nakitsiz bir yaşantıya geçiş sürecini başlatması elektronik ödemelerdeki maliyeti de düşürür.

Nakitsiz toplumda evrak işleri azalır. Hükûmetin tüm kademelerine entegre edilebilir. İdari süreçler kolaylaşır ve verimlilik artar.

Nakitsiz Bir Toplumun Finansal Erişim Üzerinde Potansiyel Etkileri Var Mı?

Nakitsiz bir toplumun finansal iletişim sürecinde etkisi bulunuyor mu? sorusuna kesinlikle evet yanıta verilebilir. Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde nakit dışı ödeme araçlarını kullanmaya yönelik eğilim her geçen gün artıyor. Nakitsiz bir toplumun finansal erişim kaynakları internet üzerinden ödeme yapılabilir.

Elektronik kanalları teşvik eden nakitsiz bir toplumda kullanılacak elektronik ödeme yöntemi işletmenin verimliliğini arttırırken iş hacmini genişletir ve bu sayede istihdama yeni kapılar aralar. Hükümetlerin gelecekte tamamen geçmesi beklenen nakitsiz toplum projesinin temelinde ekonomiyi canlandırma fikri yer alır.

Nakitsiz topluma geçiş sürecinde tüm bu avantajlı yönleri ülke ekonomisinin canlanmasında sağlamıştır. Özellikle elektronik ödemelerin yaygınlaştığı bölgelerde ekonomik büyüme ve milli gelirde pozitif yönlü bir artış olduğu gözlemlenmiştir.

Bir sonraki yazıda görüşmek üzere,

Anıl UZUN